2. INHOUD (SAMENVATTING)

Eva heeft samen met haar tweelingbroer David afgesproken bij de haven. Samen denken ze over het feit dat de nieuwe eeuw is begonnen en over hoe snel en hoe langzaam de tijd soms kan gaan.

Eva is inmiddels lerares. Ze is goede vrienden met een paar collega’s. Andy is ook een collega. Ze vertelt aan Eva de erge dingen die haar zijn overkomen. Ze is misbruikt door mannen. Ze vertrouwt nu zelfs de dokter niet meer. Andy vindt dat Eva op een jongen lijkt omdat ze kort haar heeft, Ze lijkt op een ideale jongen, want de echte mannen zijn allemaal gemeen. Dan kust Andy haar op de mond. Eva schrikt hier heel erg van want ze wil juist zo graag zo rein mogelijk zijn. Eva is heel anders dan die meisjes en ze houdt helemaal niet van die meisjesdingen.

Op een moment als Eva bij het concertgebouw staat, staat ze naast een man die ze heel erg interessant vindt. Ze heeft het gevoel dat ze een band met hem heeft maar ze kan niet met hem praten omdat je daarvoor aan elkaar voorgesteld hoort te worden.

Bauk is zwanger en ze praat daar openlijk over met Arjen terwijl Eva erbij is. Deze kan er helemaal niet tegen om dat te horen. Ze wordt boos op Bauk. Dan ontmoet Eva Ben bij vrienden, ze voelt zich tot hem aangetrokken.

Eva is bevallen van haar eerste kind van Ben. Eva heeft er nooit plezier in om met Ben naar bed te gaan. Ze schaamt zich alleen maar, ook al verlangt ze er wel naar. Eva vraagt zich af waarom mensen zich zo sterk moeten hechten aan anderen. Dat doet alleen maar verdriet zodra diegene sterft.

David is gestorven. Eva gaat een vriendin van hem, Heleen, ontmoeten. Ze laat haar alle plekken zien waar ze vroeger met hem geweest is. Het enige wat David wilde in zijn leven was lijden en boeten. Hij wilde ook dat zijn gedichten niet uitgegeven werden omdat hij daarmee ‘onsterfelijk’ werd.

Eva is inmiddels gescheiden van Ben. Op een ochtend gaat ze naar het strand. Daar ontmoet ze de man die ze in het hoofdstuk ‘de ontmoeting’ ook heeft gezien. Ze zoenen met elkaar. Ook vertelt Eva hem alles over haar leven. Ze heeft het gevoel dat ze eindelijk compleet is. Ze zal nu nooit meer schaamte voelen. Ze ziet Marius nooit meer maar dat is niet nodig. Ze weet dat het einddoel van alle wijsheid het rustig tegemoet zien van de dood is, en dat kan ze nu ook.

3. DE VERDIEPING

3.1. Conflictmodel

Eva worstelt heel erg veel met het onderwerp seksualiteit. In de periode dat het boek werd gepubliceerd, werden homoseksuelen nog niet geaccepteerd in de samenleving. Eva is echter heel ruimdenkend over dit onderwerp en durft zich hierover ook uit te spreken. Op bladzijde 155 laat ze de lezer duidelijk weten dat ze erg kwaad is over het feit dat ze niet geaccepteerd worden en vindt dit dan ook belachelijk. Ook haar eigen seksualiteit is niet altijd even duidelijk. Doordat het in de periode niet goed werd ontvangen, heeft van Bruggen ervoor gekozen het onderwerp op een vage manier aan bod te laten komen zodat er minder ophef zou ontstaan. Zo schrijft ze over Eva’s gemengde gevoelens, wanneer Addy, een vriendin van haar haar kust, of over haar crush op een docent. Door het hele verhaal heen probeert Eva zo veel mogelijk grip te krijgen op haar leven en zo “compleet” mogelijk te worden. Wanneer dit haar niet lukt, raakt ze er erg gefrustreerd van. Ze is hierin heel streng voor haarzelf en continu in strijd tussen gevoel en verstand, aangezien ze een goede moeder, echtgenote, docent en vriendin wilt zijn. Ook probeert ze op seksueel, ethisch en intellectueel gebied zo compleet mogelijk te worden. Ze voelt zich pas helemaal aan het einde van het boek compleet. Wanneer ze al haar gedachtes, gevoelens en ideeën heeft verteld aan een man, voelt ze eindelijk rust en een gevoel van compleet zijn.

3.2. Setting

Het verhaal wordt vertelt in 8 hoofdstukken die ieder een stukje van Eva’s leven beschrijven. Tussen de hoofdstukken zit een perioden van telkens meer dan een jaar. Het eerste hoofdstuk begint wanneer Eva in de puberteit zit en 16 jaar is, in het laatste hoofdstuk is ze al 40 geworden en heeft ze puberende kinderen. Het boek speelt zich vooral af in haar geboortedorp en de stad waar ze naartoe is verhuisd. Delen van het verhaal spelen zich af op school omdat Eva een docent is als beroep. De stukken die buiten afspelen lijken het belangrijkst in het boek, omdat Eva altijd omschrijft hoe de omgeving eruit ziet en waar dit haar aan doet denken. De natuur verraad vaak hoe Eva zich voelt. Als ze spreekt over: het water, de zee, de sneeuw of het groen, is ze vaak gelukkig. Als het donker is of grauw, voelt ze zich vaak in de war of twijfelachtig. De natuur heeft dus een symbolische betekenis in het verhaal.

3.3. De wijze van vertellen

Het boek is in de ik-vertel wijze geschreven. Eva vertelt het verhaal, waardoor alleen haar perspectief op bepaalde situaties naar voren komen. Ook komen haar gedachtes heel uitgebreid aan bod, aangezien ze over elke gebeurtenis heel uitgebreid verteld hoe de omgeving eruit zag en hoe ze zich op dat moment voelde. In het begin van het boek is het moeilijk te bepalen wie de “ik” persoon is omdat er niks over de leeftijd, geslacht of naam bekend wordt gemaakt. Pas op bladzijde 96 wordt het duidelijk dat de ik-verteller Eva heet. Dit zorgt ervoor dat het voor de lezer moeilijk is om de rode draad te volgen. Eva wisselt snel tussen haar gedachtes en wat er in de werkelijkheid gebeurt. Voor de lezer is dit soms moeilijk bij te houden. Ook valt Eva veel in herhaling, waardoor het voor de leze op bepaalde moment langdradig wordt.

Het verhaal wordt niet chronologisch verteld omdat er veel flashbacks plaatsvinden van Eva’s jeugd of hoe ze vroeger over bepaalde onderwerpen dacht. Hierdoor komt de lezer nog meer over Eva’s leven te weten en wordt het steeds duidelijker hoe mensen uit haar verleden nog steeds invloed hebben op haar leven nu.

3.4. Thematiek en motieven

Het thema van het verhaal is: het einddoel van alle wijsheid vinden is het rustig tegemoet zien van de dood. Dit is tevens de laatste zin van het boek. Vanaf het begin van het verhaal is Eva op zoek naar rust en balans tussen al haar doelen die ze wilt bereiken. Telkens lukt het haar niet om de twijfels, gevoelens en gedachtes een plek te geven. Door het verhaal heen is ze dus continu op zoek en pas aan het einde heeft ze de rust gevonden en het gevoel dat haar leven volmaakt is. Ook is: een vrouw die worstelt met seksualiteit” een belangrijk thema, omdat Eva veel aan haar eigen seksualiteit twijfelt omdat ze andere erotische gevoelens voelt bij mannen en vrouwen. Ook merkt ze dat ze niet dezelfde dingen leuk vindt als haar vriendinnen en dat ze daarmee niet een typisch meisje is. Aan het einde van het verhaal beleeft ze een erotische ervaring met een man en het lijkt wel alsof die ervaring bij draagt aan de rust waar ze zo naar op zoek was. Dit laat zien dat seksualiteit erg belangrijk is in het verhaal.

Een belangrijk motief dat vrijwel in het hele verhaal een rol speelt is “opgroeien”. In elk hoofdstuk is Eva een aantal jaar ouder en spelen andere factoren een belangrijke rol in haar leven. Een voorbeeld hiervan is dat ze tijdens haar begin jaren 20 zich druk maakt om een kus die ze kreeg van een vriendin, terwijl ze rond haar 40^ste worstelt met intimiteit vinden. Hierin is ook het andere motief “worsteling” te vinden. Eva is continu op zoek naar haar einddoel en het lukt haar maar niet om haar gevoelens en gedachtes een plek te geven om de rust uiteindelijk te vinden. Pas helemaal op de laatste pagina van het boek geeft ze aan dat ze eindelijk de rust heeft gevonden die ze zo lang zocht.

3.5. Personages

Eva
Eva is de hoofdpersoon en de verteller van het verhaal. Haar naam wordt ongeveer halverwege het boek bekend gemaakt. Ze voelt zich anders dan anderen, omdat ze niet van meisjes dingen houdt waar haar leeftijdsgenoten wel van houden en ze vindt mannen moeilijk te begrijpen waardoor ze hen haast ziet als een ander ras. Ze kan zich daarom moeilijk geven aan haar man, Ben, waardoor de relatie stuk loopt. Doordat ze haar gedachtes, frustraties en twijfels continu verteld, wordt het duidelijk dat ze heel ruimdenkend is over het onderwerp seksualiteit. Mensen om haar heen noemen haar ook wel een flirt en jongensgek. Zelf vindt ze dat ze dat niet is, al begint ze daar uiteindelijk wel over te twijfelen. Ze voelt zich meer op haar gemak bij mannen. Haar naam is niet toevallig gekozen. Eva is een verwijzing naar het geloof en de ontstaanstheorie. Een waarlijk en volkomen mens, zoals ze zichzelf aan het einde van het boek voelt.
David
David is de tweelingbroer van Eva. Hij krijgt een baan ver weg aangeboden, waardoor hij en Eva afscheid moeten nemen. Hij zorgt voor Berthold en het lijkt erop dat hij een diepere connectie met hem heeft. Aan het einde van het verhaal sterft hij omdat hij ziek was. Zijn zelfgeschreven gedichten spelen een grote rol in het verhaal en in Eva’s leven.
Ben
Ben is de ex-man van Eva en de vader van hun kinderen Eddy en Claartje. Hij heeft Eva leren kennen toen ze met een groep vrienden aan het praten waren. Eva kan zich niet binden met hem en schaamt zichzelf vaak in zijn bijzijn. Zijn gebrek aan seksuele hartstocht laat Eva naar anderen mannen kijken, waardoor de relatie stuk loopt en Ben uiteindelijk een andere vriendin krijgt.

Groep vrienden
Eva heeft een groepje vrienden die ze in vertrouwen neemt met al haar gevoelens en gedachtes. Zij; Arjen, Bauk, Ebner en Ernestien stellen haar vaak gerust en begrijpen haar gevoelens. Ondanks dat er soms conflicten spelen, weten ze door het hele verhaal heen toch verbonden aan elkaar te blijven.

3.6 Open plek en belangrijke elementen

In het boek zijn geen open plekken, omdat het een autobiografisch boek is. Eva vult alle open plekken in met haar gedachtes en gevoelens. Hierdoor ontstaat wel een eenzijdig perspectief waardoor het niet betrouwbaar is of wat Eva zegt of denkt ook wel echt de waarheid is. Voor haar vrienden kan een bepaalde situatie heel anders gezien worden, dus op die manier is er wel een open plek qua perspectief.

Na het maken van alle opdrachten zijn de belangrijkste elementen uit het boek omschreven. Nadat ik wat bronnen op internet heb gelezen, merk ik dat er toch wat kleinere elementen zijn die niet zo snel apart genoemd worden. Zo heb ik gelezen dat Eva het eerste boek is in de Nederlandse literatuur dat een bevalling zo uitgebreid behandelt en dat erotische gevoelens in die tijd niet zomaar in boeken konden staan omdat het in die tijd als schokkend en zelfs ongepast werd gezien. Carry van Bruggen heeft met haar boek toch geprobeerd dit taboe, samen met seksualiteit, toch te verbreken en op een manier te omschrijven dat het wel gepast was in die tijd. Hierin is wel te zien hoe de samenleving in een paar decennia tijd is veranderd.

4. EINDOORDEEL EN WAT HEB IK GELEERD

Ik vond het boek Eva erg lastig om te lezen. Het is een wat ouder boek, dus de Nederlandse taal was verouderd. Omdat de schrijver vaak gebruikt maakt van algemene verwijswoorden, vond ik het soms moeilijk te begrijpen wie er aan het praten was en welke situatie er speelde. Ik heb telkens online een samenvatting gelezen van het hoofdstuk, zodat ik toch begreep waar het in het stuk over ging. Ik had in het begin best veel moeite om het boek te pakken en door te lezen omdat ik het niet begreep, maar nadat ik online had gelezen wat de inhoud van het verhaal was, werd het toch wel interessanter. Veel opmerkingen kon ik zelf eerst niet plaatsen, maar in latere hoofdstukken ging ik bepaalde aspecten wel beter begrijpen. Ondanks dat het een moeilijk boek was, had het wel veel impact op de Nederlandse literatuur in die periode wat het voor mij leuker maakte om het te lezen.

Mijn waardering zegt over mij dat ik poëtische en filosofische verhalen moeilijk vind om te lezen en dat ik een verhaal zie als langdradig wanneer er veel gebruikt wordt gemaakt van lange zinnen en herhalingen. Ik vind een boek dat in modern Nederlands is geschreven makkelijker om te begrijpen en daardoor ook leuker om te lezen. Boeken die “straight to the point” zijn vind ik het leukst omdat ik daardoor niet verveeld raak vanwege de lange zinnen en herhalingen.

Door het boek heb ik geleerd dat er in het verleden anders naar de samenleving werd gekeken dan nu. Ik wist al dat in het verleden homoseksuelen niet werden geaccepteerd, maar ik wist niet dat het ongepast was om erotische gevoelens te uiten en ze te beschrijven in een boek. Tegenwoordig komt er haast wel in elk boek een opmerking over dit thema voor en nu wordt het niet meer zo mooi en met een omweg beschreven als toen.

Door het verhaal heb ik geleerd dat schrijvers vroeger hele lange en complexe zinnen gebruikte en alles zo mooi mogelijk probeerde te vertellen waardoor het vaak als saai en langdradig wordt gezien. Ook heb ik geleerd dat bepaalde onderwerpen zoals seksualiteit niet zomaar beschreven konden worden, omdat het in die tijd een enorm taboe was.

5. SCHRIJFSTIJL

Carry van Bruggen gebruikt erg lange zinnen met veel streepjes en koppelwoorden. Ze schrijft heel beschrijvend, waardoor het vaak filosofisch en impressionistisch lijkt. Een voorbeeld hiervan is dat Eva’s twijfels worden gevisualiseerd met puntjes (…). Hierdoor komt het soms heel langdradig over. Ook worden er in het verhaal een aantal zinnen in het Frans, Duits en Engels geschreven. Dit zijn verwijzingen naar werken die in van Bruggen’s tijd uitkwamen. ‘The cosmic Spirit, who was very much an artist..’ is een citaat dat vaker terug komt in het boek en inderdaad van een werk uit die periode afkomstig is.

6. KEUZEOPDRACHT

Beste Eva,

Ook al is uw verhaal al bijna 100 jaar geleden geschreven, de lezers van nu vonden het ook enorm interessant. Ik mail u omdat ik u wilde vertellen dat ik uw verhaal en gevoelens begrijp. Tijdens het opgroeien komen er veel gevoelens spelen. Die leeftijd heb ik nu ook bereikt, dus ik snap best wat u bedoelde te zeggen. Vriendjes, veranderend lichaam... het hoort erbij. Ik kan u wel met een gerust hard meedelen, dat 100 jaar later de samenleving enorm is veranderd. Tegenwoordig is het geen enkel probleem meer om gevoelens te beschrijven in een verhaal. De mensen van nu denken dat het heel normaal is en vinden het totaal geen taboe. Misschien had u zonder al die beperkingen uw verhaal beter kunnen vertellen.
Ik vond het enorm leuk en interessant om te lezen hoe u bent geworden als volwassenen. Heeft u het uiteindelijke geluk gevonden? Die ontmoeting met die man leek namelijk erg goed voor uw geestelijke welzijn.

Ik hoop dat het u goed gaat en blij bent te horen dat uw boek een succes is geworden en wordt gezien als een van de eerste boeken in de Nederlandse literatuur met een statement. Het duurde lang om daar achter te komen, maar het is een hele eer. U mag trots zijn.

Met vriendelijke groet,

Britt Vermeeren

7. BRONVERMELDING